Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ), Küresel Ticaret Görünümü ve İstatistikleri raporu yayımlandı.
DTÖ, bu yılın başında dünya ticaretindeki büyümenin bu yıl ve 2026'da büyümeye devam edeceğini ve mal ticaretinin küresel ekonomik büyümeyle paralel artacağını tahmin ederken, bu yıl ocaktan beri açıklanan geniş çaplı gümrük vergileri nedeniyle DTÖ ekonomistleri ticarete ilişkin güncel durumu yeniden değerlendirme ihtiyacı duydu.
Bu kapsamda, açıklanan karşılıklı gümrük tarifeleri sonrası 14 Nisan itibarıyla oluşan mevcut koşullarda DTÖ, dünya mal ticaret hacminin bu yıl yüzde 0,2 azalacağını öngördü. Bu oran, DTÖ'nün daha önce bu yıla ilişkin "düşük tarife" kapsamında açıkladığı mal ticaretinde yüzde 2,9'luk büyüme tahmininin de oldukça altında.
Rapora göre, ABD'nin karşılıklı tarifeleri 90 gün süreyle askıya alması ticaretteki daralmayı hafifletiyor ancak ticarete ilişkin aşağı yönlü riskler devam ediyor.
Ticaretteki düşüşün, özellikle ihracatın yüzde 12,6 azalacağı tahmin edilen Kuzey Amerika'da daha sert olması bekleniyor.
"Ticarette daralma daha keskin olabilir"
ABD tarafından açıklanan ve sonrasında 90 günlüğüne askıya alınan karşılıklı tarifelerin yeniden devreye sokulması ve ABD dışı ticari ilişkileri etkileyecek şekilde ticaret politikasına ilişkin belirsizliklerin artma ihtimali nedeniyle, küresel mal ticaret görünümüne yönelik riskler devam ediyor.
Rapora göre, gerçekleşmesi halinde, ABD'nin karşılıklı tarifelerinin bu yıl küresel mal ticaret hacmini yüzde 0,6 azaltabileceği tahmin edilirken, ticaret politikalarına yönelik belirsizliklerin yayılması durumunda bu daralma yüzde 0,8'i bulabilir. Karşılıklı tarifelerin devreye girmesi ve belirsizliğin yayılması ihtimallerinin birlikte gerçekleşmesi ise küresel mal ticaretinde bu yıl yüzde 1,5 daralmaya yol açabilir. Küresel ticaret hacminin 2026'da ise yüzde 2,5 büyüyeceği tahmin ediliyor.
"Ticari görünüm bölgeler arası büyük farklılıklar gösteriyor"
Dünya mal ticaret hacmi 2024'te yüzde 2,9 ve küresel ekonomi yüzde 2,8 büyürken, bu yıla ilişkin tahminler tersi bir eğilime işaret ediyor ve bu yıl son tarife önlemlerinin etkisinin bölgeler arasında da keskin farklılıklara yol açabileceği öngörülüyor.
Mevcut politika ortamında, Kuzey Amerika'nın bu yıl ihracatında yüzde 12,6 ve ithalatında yüzde 9,6'lık düşüş bekleniyor. Bölgenin performansı bu yıl dünya mal ticareti büyümesinden yüzde 1,7 puan eksilterek genel büyüme oranını negatife çevirecek.
Asya ve Avrupa'nın ihracat ve ithalatında sırasıyla yüzde 1 ve yüzde 1,9'luk büyüme tahmin ediliyor.
ABD-Çin ticaretindeki aksaklıkların, küresel ticarette önemli bir sapmayı tetikleyeceği ve üçüncü pazarlarda Çin'in artan rekabetine ilişkin endişeleri artıracağı öngörülüyor.
Ticaretin yeniden yönlendirilmesiyle Çin'in ticari mal ihracatının Kuzey Amerika dışındaki tüm bölgelerde yüzde 4-9 arasında artması, ABD'nin Çin'den ithalatının tekstil, hazır giyim ve elektrikli ekipman gibi sektörlerde keskin bir düşüş göstermesi ve bu boşluğu doldurabilecek diğer tedarikçiler için yeni ihracat fırsatları yaratması bekleniyor.
Rapora göre, ABD tarifelerinin yeniden yürürlüğe girmesinin ticaretlerini az sayıda ürüne yoğunlaştıran ve aksaklıklarla başa çıkmak için sınırlı kaynağa sahip en az gelişmiş ülkeler için ciddi sonuçlar doğurma riski bulunuyor.
Hizmetler ticaretinde büyüme öngörüsü
Rapora göre, geçen yıl küresel ticaretin yüzde 26,4'ünü oluşturan hizmet ticaretinin bu yıl yüzde 4 artacağı ancak daha önceki beklentilerin yüzde 1 altında büyüyeceği tahmin ediliyor.
Hizmet ticareti yüksek tarifelerle karşılaşmamasına rağmen, mal ticaretinde yaşanması muhtemel düşüşün hizmet sektörünü de etkilemesi bekleniyor.
"Belirsizlikler, tüm dünya için ciddi sonuçlar doğuracak"
Rapora ilişkin düzenlenen basın toplantısında konuşan DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, ABD-Çin gerilimi dahil olmak üzere ticaret politikasını çevreleyen belirsizliklerden derin endişe duyduğunu belirtti.
Son dönemde tarife geriliminin azalmasının küresel ticaret üzerindeki baskıyı geçici olarak hafiflettiğini söyleyen Okonjo-Iweala, ancak süregelen belirsizliklerin başta en kırılgan ekonomiler olmak üzere tüm dünya için ciddi sonuçlar doğurarak, küresel büyümeyi frenleme tehdidi yarattığını dile getirdi.
Okonjo-Iweala, Çin ve ABD arasındaki tarife restleşmesi nedeniyle iki ülke arasındaki ticarette keskin bir düşüş riski oluştuğuna işaret ederek, "İki ülke arasındaki durumdan büyük endişe duyuyorum. Şu anda ABD ve Çin arasındaki ticaret hacminin yüzde 81 azalacağını tahmin ediyoruz ki bu düşüş akıllı telefonlar gibi ürünlere yönelik son muafiyetler olmasaydı yüzde 91'e ulaşacaktı. İkili ticaretteki bu düşüş neredeyse bu ekonomilerin birbirinden ayrılması demek." diye konuştu.
İki büyük ekonomi arasındaki ayrışmanın küresel ekonominin de iki izole blok olmak üzere daha geniş bir parçalanmaya yol açabileceği uyarısında bulunan Okonjo-Iweala, "Dolayısıyla bu parçalanma konusunda endişelerimizi daha önce de dile getirmiştik ve şimdi bunun ortaya çıktığını görüyoruz ve bu en endişe verici faktörlerden biri." dedi.
Okonjo-Iweala, öte yandan dünya mal ticaretinin yüzde 74'ünün tarife dışı şartlarda gerçekleştiğini hesapladıklarını ve ülkelerin bunu sürdürmenin yollarını bulmak istediklerini ifade ederek, farklı ülkelerin birbiriyle iletişimde olduğunu kaydetti.
DTÖ Başekonomisti Ralph Ossa da ticaret politikası belirsizliğinin ihracatı azalttığını ve ekonomik faaliyeti zayıflattığını belirterek, "Gümrük tarifeleri, geniş kapsamlı ve genellikle istenmeyen sonuçları olan politikalar. Ticaretteki belirsizlikler nedeniyle, küresel ekonomik büyümenin de bu yıl yüzde 2,2 seviyesine yavaşlayacağını tahmin ediyoruz. Bu oran da daha önceki büyüme tahminimizin yüzde 0,6 altında. Bu yavaşlamanın en büyük etkilerinin ABD'de görülmesini bekliyoruz." değerlendirmesinde bulundu.